Οι όρχεις είναι τα κύρια αναπαραγωγικά όργανα του άνδρα.
Είναι διφυείς ωοειδείς αδένες που βρίσκονται μέσα στο όσχεο. Ο όρχις παράγει γεννητικά κύτταρα (σπερματοζωάρια) και ανδρικές ορμόνες (ανδρογόνα). Τα σπερματοζωάρια σχηματίζονται στα σπερματικά σωληνάρια, που συνενώνονται και σχηματίζουν δίκτυο πόρων. Το δίκτυο αυτό συνδέεται με την κεφαλή της επιδιδυμίδας διαμέσου 15-20 μικρών εκφορητικών σωληναρίων. Η επιδιδυμίδα έχει σχήμα κόμματος. Αποτελείται από την κεφαλή, το σώμα και την ουρά η οποία συνδέεται με το σπερματικό πόρο. Ο σπερματικός πόρος μεταφέρει τα σπερματοζωάρια από την επιδιδυμίδα στον εκσπερματικό πόρο, απ΄ όπου εξωθούνται τελικά στην προστατική ουρήθρα.

Ποιος είναι ο πιο συχνός τύπος καρκίνου των όρχεων;

Αν και αποτελεί ένα σχετικά σπάνιο νεόπλασμα (συνηγορεί μόλις για το 1-2% όλων των νεοπλασμάτων που εμφανίζονται στον άνδρα) ο καρκίνος των όρχεων είναι ο πιο συχνός όγκος στις ηλικίες 20-40 ετών.
Τα τελευταία 30 χρόνια, η αντιμετώπιση του καρκίνου των όρχεων έχει σημειώσει θεαματική πρόοδο, λόγω της πρώιμης διάγνωσης, της βελτίωσης των μεθόδων σταδιοποίησης, των χειρουργικών τεχνικών και της εισαγωγής αποτελεσματικών χημειοθεραπευτικών σχημάτων, όπως και της καλύτερης κατανόησης της φυσικής ιστορίας της νόσου.
Σήμερα, θεωρείται η πλέον θεραπεύσιμη μορφή ουρολογικού καρκίνου με τη συνολική επιβίωση στα πρώιμα στάδια να αγγίζει το 100%. Στην προχωρημένη νόσο, τα ποσοστά είναι λίγο μικρότερα, παραμένουν ωστόσο πάνω από 80%.
Η πιθανότητα νόσησης από τον συγκεκριμένο καρκίνο είναι 1/500 άνδρες, με αυξανόμενες τάσεις. Άγνωστο γιατί, ο καρκίνος των όρχεων εντοπίζεται συχνότερα στο δεξιό όρχι, ενώ αμφοτερόπλευρη εντόπιση παρατηρείται μόλις στο 1-2% των περιπτώσεων.
Το 95% περίπου των όγκων του όρχεος προέρχονται από τα αρχέγονα γεννητικά κύτταρα του επιθηλίου των σπερματικών σωληναρίων και κατατάσσονται σε δύο βασικές κατηγορίες:

– Τα αμιγή συμινώματα και τους μη σεμινωματώδεις όγκους:

• Σεμίνωμα (35%)
• Εμβρυικό καρκίνωμα (20%)
• Χοριοκαρκίνωμα (<1%)
• Τεράτωμα (5%)
• Μικτοί όγκοι από γεννητικά κύτταρα (40-45%)

Υπάρχουν συμπτώματα;

Η πιο συνήθης κλινική εκδήλωση του συγκεκριμένου καρκίνου (60% των περιπτώσεων) είναι η διόγκωση των όρχεων που δεν συνοδεύεται από πόνο και η οποία ανακαλύπτεται τυχαία από τον ίδιο τον ασθενή ή τη σεξουαλική του σύντροφο. Σε μικρότερο ποσοστό, μπορεί να εμφανιστεί αμβλύς πόνος ή αίσθημα βάρους στο όσχεο, ενώ πολύ πιο σπάνια μπορούν να εμφανιστούν οξύς πόνος στο όσχεο και αιμορραγία.
Στην κλινική εξέταση, ο όρχις βρίσκεται σκληρός διογκωμένος χωρίς να πονάει, ενώ τα υπόλοιπα στοιχεία του οσχέου είναι φυσιολογικά.
Υπάρχουν και άτυπες μορφές καρκίνου των όρχεων, όπως η φλεγμονώδης μορφή, που συνοδεύεται από υδροκήλη αντιδραστική από τον καρκίνο. Επίσης:

• Καρκίνος που συνοδεύεται από αιματοκήλη, ύστερα από τραυματισμό.
• Καρκίνος που αναπτύσσεται σε έκτοπο όρχι.
• Καρκίνος που αποκαλύπτεται από τις μεταστάσεις. Σε έναν στους τρεις ασθενείς με καρκίνο των όρχεων ο γιατρός εντοπίζει μεταστάσεις από την πρώτη εξέταση. Σε αυτές τις περιπτώσες, ο ασθενής εμφανίζει συνήθως οσφυικό άλγος από την διόγκωση των λεμφαδένων ή συμπτώματα από τις μεταστάσεις (κοιλιακό άλγος, ναυτία, έμμετοι, απώλεια βάρους) βήχα και δύσπνοια.
  Σε ένα πολύ μικρό ποσοστό που δεν ξεπερνά το 5%, ο καρκίνος των όρχεων εκδηλώνεται με γυναικομαστία!
• Σαν γενικός κανόνας, είναι πολύ σημαντικό κάθε κοινή φλεγμονή του οσχέου να διερευνάται, παρά να αφήσει κανείς να εξελιχθεί μία άτυπη μορφή καρκίνου του όρχεος.

Ποιοι είναι οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου;

Κατά καιρούς έχουν ενοχοποιηθεί διάφοροι συγγενείς και επίκτητοι παράγοντες κινδύνου, όπως:

• Κρυψορχία: Αποτελεί τον μοναδικό ίσως παράγοντα για τον οποίο έχει αποδειχθεί σαφώς η συσχέτιση με τον καρκίνο των όρχεων. Για τους έχοντες κρυψορχία, ο σχετικός κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου των όρχεων είναι 3-14 φορές μεγαλύτερος (ιδίως αν μιλάμε για κοιλιακή κρυψορχία). Αν και δεν έχει αποδειχθεί αν η καθήλωση του όρχι μειώνει τον κίνδυνο, το βέβαιο είναι πως η εκτέλεσή της διευκολύνει την πρωιμότερη ανακάλυψη του καρκίνου, μέσω της αυτοεξέτασης των όρχεων.
• Επίδραση ουσιών με οιστρογονική ή αντιανδρογονική δράση: Η χορήγηση συνθετικών οιστρογόνων στο πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης είχε ενοχοποιηθεί στο παρελθόν για την ανάπτυξη καρκίνου του όρχεος. Οι ασθενείς με υπογονιμότητα, κρυψορχία και γοναδική δυσγενεσία έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν ορχικό καρκίνο.
• Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του όρχεος: Κληρονομική προδιάθεση ανευρίσκεται μόνο στο 2% των ασθενών.
• Ιστορικό καρκίνου του όρχεος: Ασθενείς με ιστορικό καρκίνου στον ένα όρχι έχουν πιθανότητα 1-2% να εμφανίσουν δευτεροπαθή όγκο και στον άλλο όρχι.
• Μικρολιθίαση του όρχεος: Οι περισσότεροι ερευνητές συστήνουν παρακολούθηση με υπερηχογράφημα στους ασθενείς με μικρολιθίαση, ενώ μερικοί συστήνουν βιοψία του όρχεος, καθώς θεωρούν τη μικρολιθίαση προκαρκινωματώδη κατάσταση.
• Άλλοι παράγοντες κινδύνου: Η συνεχής έκθεση σε ουσίες όπως οι φαινόλες, τα λιπάσματα, ο αμίαντος και ο καπνός έχουν συνδεθεί με την εμφάνιση του συγκεκριμένου καρκίνου.

Υπάρχουν καρκινικοί δείκτες που να αφορούν στον καρκίνο των όρχεων;

Η συμβολή των καρκινικών δεικτών και ιδιαίτερα της β-χοριακής γοναδοτροπίνης και της άλφα φετοπρωτείνης (AFP) θεωρείται ανεκτίμητη για τη διάγνωση, την κλινική σταδιοποίηση, τη διαφορική διάγνωση των ιστολογικών τύπων των ορχικών όγκων, όπως επίσης και την παρακολούθηση των ασθενών.
Βέβαια, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ύπαρξη φυσιολογικών επιπέδων των καρκινικών δεικτών στον ορό δεν αποκλείει την ύπαρξη ενός ορχικού όγκου. Περίπου 10-15% των ασθενών με ορχικό καρκίνο έχουν φυσιολογικούς αυτούς τους δείκτες, ακόμη και σε προχωρημένο στάδιο.
Εξαίρεση αποτελεί η γαλακτική αφυδρογονάση (LDH), ένα κυτταρικό ένζυμο το οποίο εκκρίνεται από τους λείους μύες και από άλλα όργανα. Αυξάνεται σε κάθε τύπο ορχικού όγκου και χρησιμοποιείται για την εκτίμηση του υπάρχοντος καρκινικού φορτίου.